Cegła klinkierowa to posiada wiele zalet i w rękach doświadczonego murarza potrafi przyjmować formy, którymi zachwycają się pokolenia.
Historia ceramicznych cegieł budowlanych stosowanych obecnie często jako okładzina elewacji jest długa. Najwcześniej zalety cegieł odkryli i wykorzystywali mieszkańcy starożytnej Mezopotamii, Egiptu i Babilonu. Stosowały ją również cywilizacje Dalekiego Wschodu -„budowniczowie” hinduscy i chińscy. Pierwsze cegły, które pojawiły się na przełomie V i VI tysiąclecia przed naszą erą, nie były wypalane, a jedynie suszone na słońcu.
Początkowo wyrabiano cegły z samej gliny lub gliny z dodatkiem piasku. Z czasem zaczęto dodawać do niej trawę i liście, aby ograniczyć pękanie materiału w czasie suszenia. Znacznie większą trwałość cegieł zyskano dzięki procesowi ich wypału. Miało to miejsce w połowie III tysiąclecia p.n.e. w Mezopotamii. Ogromny wpływ na popularyzację tego materiału i sztuki jego produkcji mieli Rzymianie. To właśnie oni „rozwijając” sztukę prowadzenia wojen i prowadząc krwawą politykę podbojów zupełnie nieświadomie podarowali wszystkim podbitym przez siebie krajom jedną dobrą rzecz – cegłę. Rzymianie jako pierwsi rozwinęli też konstrukcje na bazie łuku. Dało to możliwość konstruowania nowego rodzaju przykryć otworów okiennych i drzwiowych. Przestrzennym rozwinięciem zastosowania łuków były różnego rodzaju sklepienia, z czasem powszechnie stosowane we wszelkiego rodzaju budynkach publicznych. Przykłady rzymskiego budownictwa z cegły z tamtego okresu, a zwłaszcza sklepienia i łuki możemy podziwiać do dziś.
Cegła to również podstawowy materiał budowlany Europy średniowiecznej – idealny budulec na miejskie mury obronne, fosy, zamki i obiekty sakralne. Od XII wieku centrami budownictwa ceglanego stały się Francja i Niemcy. Począwszy od architektury romańskiej, poprzez Gotyk aż do Renesansu – cegła ze względu na swą wytrzymałość, trwałość i wszechstronne zastosowanie zawsze była bardzo cenionym i pożądanym materiałem konstrukcyjnym.
Pomimo tego, że maszynową produkcję cegieł rozpoczęli Anglicy, to epokowy przełom w produkcji cegieł został dokonany w Niemczech. Zastosowanie prasy ceglarskiej berlińskiego fabrykanta Schlickeysena w roku 1854 i prusko-austriackie zgłoszenie patentowe na piec kręgowy do wypału ceramiki budowlanej, skonstruowanego przez Friedricha Hoffmanna w roku 1858, były prawdziwymi „krokami milowymi” umożliwiającymi przemysłową produkcję cegieł.
Obecnie cegła nie jest już materiałem, jak kiedyś, wykorzystywanym masowo do wznoszenia murów – tu jej miejsce zajęły wielkogabarytowe pustaki ceramiczne oraz bloczki z betonu komórkowego lub bloczki silikatowe. Odnalazła się jednak jako element estetyczny, czyli cegła elewacyjna, i po raz kolejny przeżywa swój renesans. Uznana przed laty za „drogą” i wyparta przez tańsze tynki i siding, ponownie wraca, ze względu na trwałość i ponadczasowy charakter, masowo do naszych domów, ogrodów a także ulic i parków, gdzie znów możemy podziwiać ją na elewacjach budynków, ogrodzeniach, parkanach i innych elementach małej i dużej architektury.
Najbardziej znaną i często stosowaną odmianą cegieł są cegły klinkierowe. Nazwa klinkier pochodzi prawdopodobnie od holenderskiego słowa „klingen” (czyt. klinken) czyli dzwonić. Cegły klinkierowe bowiem charakteryzują się „metalicznym” dźwiękiem, podczas uderzania jednej cegły o drugą. Nazwa ta jest obecnie często nadużywana w stosunku do innej grypy cegieł tzw. cegieł licowych. Czym się różnią? Przyjęło się wśród ceramików uważać, że aby cegłę móc nazwać klinkierową powinna ona jako wyrób finalny charakteryzować się pewnymi cechami:
Jeśli cegła nie spełnia choć jednego z ww. parametrów formalnie nie można jej nazwać cegłą klinkierową, a co najwyżej, jeśli jest mrozoodporna – cegłą licową (do tej grupy należą niemal wszystkie cegły tzw. ręcznie formowane). Cegłę, która nie jest mrozoodporna (mimo, że spełnia wszystkie inne wymagania) nazywa się cegłą budowlaną i po wmurowaniu należy ją chronić przed działaniem czynników zewnętrznych przez np. otynkowanie.
W każdym kraju, także w Polsce, istnieją pewne „nawyki”, wynikające z tradycji produkcji cegły w danym regionie. W Polsce najczęściej spotykanym formatem jest format RF 250x120x65mm, choć równie często można spotkać się, zwłaszcza w zachodniej części kraju, z formatem NF 240x115x71mm (format niemiecki). W każdym z tych formatów można wyodrębnić trzy typy cegieł:
Prócz wymienianych podstawowych typów cegieł można również spotkać „kształtki” pozwalające na wykonywanie finezyjnych zwieńczeń, czap, warstw grenadierskich itp. Stanowią jednak one uzupełnienie oferty i różnią się kształtem w zależności od producenta.
Do 2006 r. cegły w Polsce były produkowane i podlegały ocenie wg PN-B-12008 „Wyroby budowlane ceramiczne – cegły klinkierowe budowlane”. Od dnia 1 kwietnia 2006 r. w oparciu o Dyrektywę o wyrobach budowlanych nr 89/106/EWG, zgodnie z którą wprowadza się harmonizację przepisów technicznych, które ograniczają się do sprecyzowania najważniejszych wymagań jakie musi spełniać wyrób oferowany na rynku UE, aby był dopuszczony do obrotu, wycofano z użycia „stare” normy polskie i jedyną obowiązującą normą jaka pozostała jest obecnie norma PN EN 771-1 „Wymagania dotyczące elementów murowych Część I: Elementy murowe ceramiczne”. Norma ta wprowadza inne niż stosowane dotąd w polskich normach definicje i oznaczenia.
Cegły klinkierowe powstają w wyniku wypału odpowiednio wyselekcjonowanych gatunków glin (nie każda glina nadaje się do produkcji cegły klinkierowej) w temperaturze około 1000-1100 st C. Do masy nie dodaje się nic więcej poza piaskiem i szamotem, które mają ograniczyć skurcz cegły oraz nadać cegle właściwe parametry fizyczne. Powstaje w wyniku takiego działania spiek o bardzo niskiej nasiąkliwości i dużej wytrzymałości mechanicznej. Z rodzajem gliny nieodłącznie związana jest kolorystyka cegły. Zależy ona bowiem od rodzaju złoża. W Polsce dominują złoża glin wypalających się naturalnie na kolor czerwony (Gozdnica woj. lubuskie), jednak spotkać też można rzadkie złoża glin wypalających się naturalnie na kolor żółty (złoża Monokliny Przedsudeckiej). Poprzez zmieszanie dwóch lub więcej gatunków glin można uzyskiwać kolory pośrednie lub wyroby cieniowane.
Innym sposobem uzyskiwania koloru cegły jest tzw. angobowanie. Jest to proces polegający na nakładaniu na uformowaną i wysuszoną cegłę wykonaną z masy o danym kolorze glinki o innym, zwykle kontrastowym kolorze. Po wypaleniu produktu uzyskujemy jednolity spiek w określonej kolorystyce.
Do gliny nie dodaje się żadnych farb czy pigmentów, dlatego nie ma mowy o zmianie jej kolorystyki w czasie. W tym tkwi właśnie sekret trwałości koloru cegły – może ona ulec zabrudzeniu czy zakurzeniu, ale nie ma prawa się odbarwić czy wyblaknąć. Wszystkie cechy nadane w czasie procesu produkcji cegłom przenoszą się w późniejszym okresie na powstałe z nich konstrukcje, w tym także na elewacje. Tym sposobem uzyskujemy trwałe, odporne na warunki zewnętrzne i co ważne także na blaknięcie, konstrukcje, które mają ponadczasowy charakter.
Jak widać nie wszystko, co z pozoru wydaje się proste, bo tak przecież większość z nas myśli bądź myślało o cegle, faktycznie takim jest. Produkcja cegły klinkierowej, mimo że podlegała i podlega ciągłej automatyzacji, nie dała się jednak w całości poskromić i daleka jest od tworzenia powtarzalnych wymiarowo i kolorystycznie „klocków”.
Masz dodatkowe pytania? Napisz do nas
